Saytın əvvəlki hissələrində
Peyğəmbər Əfəndimiz (səv) Quran ayələrində bildirilən və bütün insanlar
üçün nümunə olan gözəl əxlaq xüsusiyyətlərindən bəhs edildi. Onun
ədalətli, şəfqətli, mərhəmətli, sülhsevər, ünsiyyətçil, səbirli,
təvəkküllü, cəsur, təvazökar və qərarlı xarakteri müxtəlif nümunələrlə
araşdırıldı.
Quran ayələr ilə
yanaşı səhabələrdən bildirilən şərhlərdə də Peyğəmbərimizlə (səv)
əlaqədar bir çox məlumat verilir. Peyğəmbərimiz (səv)in ailəs ilə və
ətrafındakı möminlərlə olan əlaqəsi, gündəlik həyatından detallar,
xarici görünüşü, görənləri heyran edən heybəti (hörmətlə bərabər
şiddətli həyəcan hissini verən halı, əzəməti), sevdiyi yeməklər, geyimi
və gülüşü kimi bir çox detal İslam alimləri tərəfindən " Şemail "sözü
ilə ifadə edilir. Şemail sözü "şimal" dan
törəmişdir. Bu söz "xarakter, xasiyyət, hal, hərəkət, davranış və
rəftar" kimi mənalar daşıyır. Şemail sözü ilk başlarda daha geniş
mənalar ehtiva etsə də, zaman içində xüsusiləşmiş və Peyğəmbərimizin
(səv) necə bir həyat sürdüyü ilə əlaqədar detalları və fərdi
xüsusiyyətlərini ifadə edən bir terminə çevrilmişdir.
Rəbbimizin aləmlərə üstün
etdiyi bu seçmə qulunun xarakterinə və görünüşünə dair bildirilən hər
bir detal, eyni zamanda onun üstün əxlaqının da əks olunmasıdır.
Peyğəmbərimizin (səv) şemailinin izah edildiyi bu hissənin
hazırlanmasındakı məqsəd isə, onun müxtəlif qaynaqlarda bildirilən gözəl
xüsusiyyətlərini araşdırıb, həyatından dövrümüz üçün nümunə çıxarmaqdır.
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN
YARADILIŞ GÖZƏLLİKLƏRİ
Peyğəmbərimiz (səv)in
Səhabələri bu müqəddəs insanın xarici görünüşünün gözəlliyi, görənləri
heyran edən heybətindən, nuruna və duruşundan gülüşünə qədər Allahın
onda təcəlli etdirdiyi müxtəlif gözəlliklər haqqında bir çox detalları
bildirmişlər. Sayca olduqca çox olan səhabələr, bu gözəlliklər haqqında
bir çox fərqli fikirlər bildirmiş, Peyğəmbərimiz (səv) ilə eyni dövrdə
yaşamamış olan müsəlmanlara Allahın Rəsulunu bir çox yönü ilə
tanıtmışlar. Bəzi səhabələr onu ümumi xüsusiyyətləriylə təsvir edərkən,
digərləri uzun və ətraflı izahatlar vermişlər. Bu izahatlardan bəziləri
bu şəkildədir:
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN XARİCİ GÖRÜNÜŞÜ VƏ
GÖZƏLLİYİ
Səhabələri Peyğəmbərimiz
(səv)in gözəlliyini belə izah edirdilər:
"Allah Elçisi sallallahu
əleyhi və səlləm çox yaraşıqlı və cazibədar idi. Mübarək üzü on dörd
günlük bütöv ay kimi parlayardı ... Burnu çox gözəl idi ... Gur
saqqallı, iri gözlü, düz yanaqlı idi. Ağzı geniş, dişləri inci kimi
parlaq .. . Boyu sanki bir gümüş silsiləsi idi ... Geniş kürəkli,
çiyinləri qalın idi ... "
Ənəs
b.
Malik
(r.a)
izah edir:
"Rəsulullah (səv)in
boyu, nə çox uzun, nə də çox qısa idi. Bədəni də nə duru ağ, nə də tünd
əsmər idi. Saçları isə nə düz, nə də buruq idi. Qırx yaşına gəldiyində,
Allah Təala Onu
peyğəmbər olaraq göndərdi. Peyğəmbər olduqdan sonra, Məkkədə 10 il,
Mədinədə də 10 il qaldı və 60 yaşlarında vəfat etdi. Bu fani həyata vida
edərkən, saçında və saqqalında 20-yə qədər ağ tel var idi. "
"Rəsulullah (sə..v) ağ, gözəl
və münasib (yavaş və mülayim, etidallı) idilər."
Hz. Əli (r.a)nin Peyğəmbərimiz
(səv)in bədən və əxlaq gözəlliyini, davranış mükəmməlliyini, insanların
ona duyduğu sevgi və hörməti izah etdiyi Hilyə-i şərif.
“Sizin himayədarınız yalnız
Allah, Onun Elçisi və iman gətirənlərdir. Onlar (Allaha) boyun əyərək
namaz qılır və zəkat verirlər.”
(Maidə Surəsi, 55)
“O, Özündən başqa heç bir
məbud olmayan, qeybi və aşkarı Bilən Allahdır. O Mərhəmətlidir,
Rəhmlidir.”
(Həşr Surəsi, 22)
Ənəs
b.
Malik
(r.a)
rəvayət
edir:
"Peyğəmbərimiz
(səv)
orta boylu idi;
uzun da deyildi,
qısa
da deyildi;
xoş
bir görünüşü
vardı.
Saçı
isə
nə
buruq,
nə
də
düzdü.
Mübarək
(İlahi xeyrin
olduğu
şey,
bərəkətlənmiş,
çoxalmış,
xeyirli,
uğurlu)
üzlərinin
rəngi
isə
nurani ağ
idi.
"
Bəra
b.
Azib
(r.a)
rəvayət
edir:
"
Rəsulullahdan
(səv)
daha gözəl
birini görmədim.
Çiyinlərinə
çatan saçları
vardı.
İki
çiyin arası
geniş
idi.
Boyu isə
nə
qısa
idi,
nə
də
uzun idi."
Hz.
Əlinin nəvələrindən
İbrahim b.
Məhəmməd
(r.a)
rəvayət
edir:
"Babam
Hz. Əli
Peyğəmbərimiz
(səv)i
izah edərkən
Onu belə
vəsf
(təsvir)
edərdi:
"Peyğəmbərimiz
(səv)
nə
həddindən
artıq
dərəcədə
uzun,
nə
də
qısa
idi;
O yaşadığı
dövrün
orta boylusu idi.
Saçları,
nə
buruq,
nə
də
dümdüz
idi;
xəfifcə
dalğalı
idi.
Mübarək
üzlərinin
rəngi
qırmızıya
çalan
şəkildə
ağ,
gözləri
qara,
kirpikləri
sıx
və
uzun,
çiyin ucları
iri quruluşlu
idi.
O,
insanların
ən comərd
könüllüsü,
ən doğru
sözlüsü,
ən yumşaq
təbiətlisi
və ən
dost canlısı
idi.
Onu qəflətən
görənlər
heybəti
qarşısında
çox
şiddətli
həyəcanlanarlar,
üstün
xüsusiyyətlərini
bilərək
söhbətində
olanlar isə
Onu hər
şeydən
çox sevərdilər.
Onun
üstünlüklərini
və
gözəlliklərini
tanıtmağa
çalışan
şəxs,
mən
nə
ondan
əvvəl,
nə
də
ondan sonra onun
kimi birini görmədim
deməklə,
Onu tanıtmaqda
acizliyini və
gücsüzlüyünü
etiraf edərdi.
Allahın
salatı
(dua Peyğəmbərimiz
(səv)
ə edilən
dua,
istiğfar,
rəhmət,
namaz)
və
salamı
Onun
üzərinə
olsun.
Hz.
Həsən
(r.a)
nəql
edir:
"Rəsulullah
(səv)
yaradılışdan
heybətli
və
möhtəşəm
idi.
Mübarək
üzü
bütöv
ay kimi,
ayın
parlaqlığı
kimi nur saçardı.
Orta boyludan
uzun,
incə
uzundan qısa
idi.
Saçları
buruq ilə
düz
arası
idi,
əgər
öz-özünə
ikiyə
ayrılmış
olsalar başının
iki yanına
salar,
elə
deyildisə
ayırmazdı.
Uzandıqları
təqdirdə
saçları
qulaq yumuşaqlarını
keçərdi.
Peyğəmbərimiz
(səv)in
rəngi
ezher'ul-levn
(çox ağ
və
parlaq rəng)
idi,
yəni
nurani ağ
idi.
Alnı
açıq
idi.
Qaşları
aypara kimi gur
və
bir-birinə
yaxın
idi.
Boynu saf mərmərdən
meydana gələn
heykəllərin
boynu kimi gümüş
silsiləsi
idi.
Bədəninin
bütün
üzvləri
bir-biri
ilə
uyğun
olub yaraşıqlı
bir quruluşa
sahib idi."
“Kim
Peyğəmbərə
itaət
edərsə,
Allaha itaət
etmiş
olar,
kim
üz
çevirərsə
(bil ki)
Biz səni
onlara gözətçi
göndərməmişik.”
(Nisa
Surəsi,
80)
Əbu
Hüreyrə
(r.a)
nəql
edir:
"Həzrəti
Peyğəmbər
(səv)
gümüşdən
yaradılmış
kimi nurlu ağ
idi,
saçları
da yüngül
dalğalı
idi."
"Əfəndimiz
(səv)
ağ
qarışıq
çəhrayı
rəngdə
idi.
Gözləri
qara,
kirpikləri
sıx
və
uzun idi."
"Allah
Rəsulunun
(səv)
alnı
geniş
olub aypara qaşlıydı,
qaşları
gur idi.
Iki qaşı
arası
açıq
olub,
xalis bir gümüş
kimi idi.
Gözləri
çox gözəl,
göz
bəbəkləri
qapqara idi.
Kirpikləri
bir-birinə
keçəcək
şəkildə
gur idi.
Güldüyündə
dişləri
çaxan
şimşək
kimi parıldayırdı.
Iki dodağı
da bənzərsiz
şəkildə
gözəl
idi.
Saqqalı
gur idi.
Boyu
çox gözəl
idi,
nə
uzun,
nə
də
qısa
idi.
Boyunun günəş
və
külək
görən
qisimi qızıl
xəlitəli
gümüş
ibrik kimi gümüşün
ağlığı
və
qızılın
da qırmızılığını
əks etdirir
şəkildə
parıldayırdı.
Sinəsi
geniş
idi,
sinəsinin
düzlüyü
güzgünü,
ağlığı
da ayı
xatırladırdı.
Çiyinləri
geniş
idi.
Qol və
bazuları
iri idi.
ovucları
ipəkdən
daha yumşaq
idi."
“Onların
mallarından
sədəqə
götür
ki,
bununla onları
pak edib təmizə
çıxarasan.
Onlar
üçün dua et.
Çünki sənin
duan onlar
üçün bir təskinlikdir.
Allah Eşidəndir,
Biləndir”
(Tovbə
surəsi
/ 103)
Peyğəmbərimiz
(səv)in
hicrəti
əsnasında
çadırını
ziyarət
etdiyi
Ümmü
Məbəd
adlı
comərdliyi,
iffəti
və
cəsarəti
ilə
tanınan
biri peyğəmbərimiz
(səv)i
təsvir
etmişdir:
"Aydın
üzlü
və
gözəl
yaradılışlı
idi,
zəif
və
incə
də
deyildi.
Gözlərinin
qarası
və
ağı
bir-birindən
yaxşıca
ayrılmışdı.
Saçı
ilə
kirpik və
bığları
gur idi.
Səsi
qalın
idi.
Susduğu
zaman təmkinli,
danışdığı
zaman da heybətli
idi.
Uzaqdan baxıldığında
insanların
ən gözəli
və ən
sevimlisi görünüşündə
idi,
yaxından
baxıldığında
da şirin
və
xoş
bir görünüşü
vardı.
Çox
şirin danışırdı.
Orta boylu idi,
baxan kimsə
nə
qısa,
nə
də
uzun olduğunu
hiss edərdi.
Üç adamın
arasında
ən gözəl
görünəni
və
nur
üzlü
olanı
idi.
Yoldaşları
araya almış
vəziyyətdə
həmişə
onu dinləyər,
buyurduğu
zaman da dərhal
buyruğunu
yerinə
yetirərdilər.
Danışığı
tox və
qərarlı
idi."
Özünü
görənlərin
izah etdiklərindən
də
görüldüyü
kimi peyğəmbərimiz
(səv)
fövqəladə
yaraşıqlı,
görənlərin
nəfəsini
kəsəcək
qədər
gözəl
üzlü
və
gözəl
əndamlı
idi.
Ayrıca
atletik və
son dərəcə
təsirli
bir quruluşu
vardı
və
çox qüvvətli
idi.
Osmanlı
dövrünün
əhəmiyyətli
alimlərindən
olan Əhməd
Cövdət
Paşa
Peyğəmbərimiz
(səv)in
izah edilən
xüsusiyyətlərini
xülasə
halına
gətirən
bir iş
etmişdir.
Bu
çalışması
Qisasi-Ənbiya
adlı əsərinin
IV üzündə
"Bəzi
Evsaf-ı
Səniyyə-i
Muhammediyye"
başlığı
altında
yer almışdır:
"Mübarək
cismi gözəl,
həmişə
azası
mütənasib
(uyğun,
aralarında
müntəzəm
bir nisbət
olan),
əndamı
çox məqbul,
alnı
və
sinəsi
və
iki
çiyinlərinin
arası
və
ovucları
geniş,
boyu uzun
(yaraşıqlı)
və
gümüş
kimi saf
, çiyinləri
və
bazuları
və
baldırları
iri və
qalın,
biləkləri
və
barmaqları
uzun,
əlləri
və
barmaqları
qalın
idi.
Mübarək
dərisi
isə
ipəkdən
yumşaq
idi.
Kamal-i
orta böyük
başlı,
hilal qaşlı,
çəkmə
burunlu,
oval
üzlü
idi.
Kirpikləri
uzun,
gözləri
quru və
gözəl,
böyük
və
iki qaşının
arası
açıq,
lakin qaşları
bir-birinə
yaxın
idi.
O Nəbiyyi
Müctəba
(seçilmiş,
qiymətli
peyğəmbər)
rəngi
nurlu,
parlaq idi,
yəni
nə
ağ,
nə
də
quru
əsmər,
bəlkədə
ikisinin ortası
və
gül
kimi qırmızıya
bənzər
ağ
və
nurani və
aydın
olub,
mübarək
üzündə
nur parlayardı.
Dişləri
inci kimi parlaq,
sağlam
və
işıqlı,
parlaq,
büklümlü
olub,
danışarkən
ön dişlərindən
nur saçılar,
gülərkən,
səadətli
ağızı
bir lətif
(mülayim,
yumşaq,
nəzakətli,
gözəl)
şimşək
kimi ziyalar
(işıqlar)
saçaraq
açılardı.
Vəfatına
yaxın
vaxtlarda saçı,
saqqalı
yenicə
ağarmağa
başlamış
başında
bir az və
saqqalında
iyirmiyə
qədər
ağ
var idi.
Hissi
(duyğuları)
fövqəladə
möhkəm
(möhkəm,
qüvvətli)
idi.
Uzaqdan eşidər
və
kimsənin
görə
bilməyəcəyi
məsafədən
görərdi.
Xülasə
(sözün
özü)
ən mükəmməl
və
müstəsna
surətdə
yaradılmış
bir vücud-ı
məsud
(xoşbəxt
bədəni)
və
mübarək
idi.
Onu qəflətən
görən
şəxsdə
sevgi yaranardı
və
Onunla söhbətlər
eyləyən
şəxs Ona canı
könüldən
aşiq
olardı.
Əhl-i
fazl'a
(kərəm,
elm sahibi),
dərəcələrinə
görə
ehtiram
(hörmət)
edərdilər.
Qohumuna hətta
çox hədiyyə
verərdi.
Lakin onları
özlərindən
üstün
(daha fəzilətli,
daha layiqli,
daha yaxşı)
olanların
üzərinə
təqdim
etməzdi.
Xidmətçilərinə
çox xoş
münasibət
göstərərdi.
Özü
nə
yeyər
və
nə
geyinərdisə,
onlara da onu
yedizdirər
və
onu geyindirərdi.
Doğru
(comərd,
əliaçıq,
hər
kəsə
yaxşılıq
etmək
istəyən)
və
kərim
(hər
şeyin yaxşısı,
faydalısı),
Şəfqətli
( əsirgəyən,
mərhəmətli)
və
rəhim
(rəhmət
edici,
bağışlayan),
igid və
həlim
(yumşaq
xasiyyətli,
xoş
rəftar
edən)
idi.
Əhdini yerinə
yetirən,
sözündə
sadiq idi.
Xülasə
(nəticəsi)
- hüsnü-əxlaq
tərəfindən
(əxlaq gözəlliyi)
və
iti ağılı
ilə
bütün
insanlardan
üstün
və
hər
cür
tərifə
layiq idi.
Əlində
olanlarla kifayətlənər,
çoxluğundan
çəkinərdi."
Hz.
Əli
(r.a)nin
Peyğəmbərimiz
(səv)in
üstün
əxlaqını,
insanları
heyran qoyan gözəlliyini,
davranışlarındakı
qüsursuzluğu
izah etdiyi hikmətli
sözlərə
yer verən
bir başqa
Hilyə-i
şərif.
PEYĞƏMBƏRİMİZ
(SƏV)
İN
PEYĞƏMBƏRLİK
MÖHÜRÜ
Allah Hz.
Məhəmməd
(səv)i
aləmlər
üzərinə
seçmiş
və
onun
"Allahın
Elçisi
və
peyğəmbərlərin
sonuncusudur."
(Əhzab Surəsi,
40) deyə bildirmişdir. Ondan sonra heç bir peyğəmbər göndərilməyəcək və
Quran insanlara hidayət rəhbəri olaraq göndərilən ən son kitabdır. Allah
peyğəmbərimiz (səv)in bu bənzərsiz xüsusiyyətini onun mübarək bədənində
bir izlə təcəlli etdirmişdir.
İslami qaynaqlarda və
rəvayətlərdə peyğəmbərimiz (səv)in kürək sümükləri arasında olan bu
işarəyə "peyğəmbərlik möhürü" adı verilmişdir. Peyğəmbərimiz (səv)in
möhürünə bənzər peyğəmbərlik işarələrinin digər peyğəmbərlərdə də olduğu,
ancaq Peyğəmbərimizin (səv) daha fərqli olduğu əl-Müstədrək tərəfindən
Vəhb b. Münəbbih (r.a)dan belə nəql etmişdir:
"Allah heç bir peyğəmbər
göndərməmişdir ki, onun sağ əlində Peyğəmbərlik izi (şamet'ün-nübüvvə)
olmamış olsun. Ancaq bizim peyğəmbərimiz Məhəmməd Əleyhissalam
istisnadır. Çünki Onun peyğəmbərlik izi sağ əlində deyil kürək sümükləri
arasındadır. Peyğəmbərimiz (səv)dən bu vəziyyət soruşulduqda: "kürək
sümüklərim arasında olan bu iz məndən əvvəlki peyğəmbərlərin izi kimidir"
demişdir.
Cabir b. Semüre (r.a) izah
edir:
"Mən Rəsulullah (səv)in kürək
sümükləri arasında olan peyğəmbərlik möhürünü gördüm. O, göyərçin
yumurtası böyüklüyündə qırmızıyaçalan bir yumru idi."
Hz. Əlinin nəvələrindən
İbrahim b. Məhəmməd (r.a) nəql edir:
"Babam Hz. Əli Peyğəmbərimiz (səv)in
xüsusiyyətlərini izah edərkən, Rəsulullahın Hilyesi (gözəl sifətlər,
bəzək, zinət, cövhər, gözəl üz, surət, görünüş) haqqındakı hədisi bütün
uzunluğu ilə zikr edər və:
"Kürək sümükləri arasında
peyğəmbərlik möhürü var idi. Və O, peyğəmbərlərin sonuncusudur" deyərdi.
Əbu Nadr (r.a) nəql edir:
"Səhabə Əbu Səid əl-Xudridən
Rəsulullah (səv)in peyğəmbərlik möhürünün necə bir şey olduğunu soruşdum.
Mübarək kürəklərində gül tumurcuğu kimi bir ət parçası olduğunu söylədi."
"İki kürəyi arasında
peyğəmbərlik möhürü var
idi.
Bu möhür sağ çiyninə daha yaxın idi."
Məhəmməd b. Müsenna, Məhəmməd
b. Həzm, Şöbə Sima (r.a)dan:
"Cabir İbn-i Semurenin belə
dediyini eşitdim: Rəsulullah (səv)in kürəyində möhür gördüm: göyərçin
yumurtası kimi idi."
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN SAÇI
Peyğəmbərimiz (səv)in saçının
uzunluğu ilə əlaqədar fərqli təsvirlər vardır. Təsvirlər arasında elə
bir fərqlilik olması isə təbiidir. Çünki bu məlumatları bildirənlər
Peyğəmbərimiz (səv)i fərqli zamanlarda gördükləri üçün, saçının uzunluğu
da fərqli olmuş ola bilər. Ancaq bu təsvirlərdən aydın olan
Peyğəmbərimiz (səv) saçını ən qısa qulağı xəttində, ən çox isə
çiyinlərinə qədər uzatmıştır.
“Elə isə Allaha, Onun Elçisinə
və nazil etdiyimiz Nura (Qurana) iman gətirin! Allah nə etdiklərinizdən
xəbərdardır.”
(Təğabun Surəsi, 8)
Ənəs b. Malik (r.a) nəql edir:
"Həzrəti Peyğəmbərin saçları
qulaqlarının orta xəttinə qədər uzanmışdı."
Həzrəti Aişə (r.a) anamız
bildirir:
"Rəsulullahın mübarək saçları
qulaqları ilə çiyinləri arasında idi. Allahın səlat və salamı üzərinə
olsun."
Bəra b. Azib (r.a) nəql edir:
"Peyğəmbərimiz (səv) orta
boylu idi. Çiyinləri geniş idi. Saçları isə, qulaq yumuşaqlarına qədər
idi."
Əbu Talibin qızı Ümmü Hani (r.a)
izah edir:
"Rəsulullah (səv) Məkkəyə
gəldikdə evimizə gəlmişdi. Bu sırada mübarək saçları dörd hörgülü idi."
“Bilin ki, Allahın Elçisi
aranızdadır. Əgər o, bir çox işlərdə sizə güzəştə getsəydi, çətinliyə
düşərdiniz. Lakin Allah sizə imanı sevdirmiş, onu qəlbinizə gözəl
göstərmiş, sizdə küfrə, günaha və asi olmağa qarşı nifrət oyatmışdır.
Doğru yolda olanlar da bunlardır.”
(Hucurat Surəsi, 7)
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN SAÇ VƏ SAQQAL BAXIMI
Peyğəmbərimiz (səv) təmizliyə
çox əhəmiyyət verdiyi üçün saç və saqqal baxımına da əhəmiyyət vermişdir.
Bəzi qaynaqlarda onun yanında daim daraq, güzgü, misvak, dişqurdalayan,
qayçı, sürmədan
kimi əşyalar saxladığı bildirilməkdədir.88 Peyğəmbərimiz (səv)
səhabələrinə də eyni tövsiyələr etmiş və "Kim saç uzadıbsa onun baxımına
diqqət etsin" 89 deyə buyurmuşdur. Peyğəmbərimiz (səv)in saç və saqqalı
ilə əlaqədar digər deyilənlər bu şəkildədir:
Hz. Adda İbn Xaliddən (r.a):
"Mübarək saqqalı çox gözəl idi."
Hz. Aişə (r.a) anamız:
"Rəsul-i Əkrəm (s.a.s).
Saçlarını darayıb yağladığında."
Sima b. Hərb (r.a) deyir:
"Cabir b. Semürədən
eşitdim. Ona, Həzrəti Peyğəmbərin saçlarının ağarma vəziyyəti
soruşulmuşdu. O da: Mübarək başını yağ çəkdiyi zaman saçlarının ağı
gözlə hiss olunan lakin başına yağ çəkmədiyii anlarda ağları görünərdi"
dedi.
Peyğəmbərimiz (səv) xarici
görünüşünə və təmizliyinə verdiyi əhəmiyyətlə möminlərə gözəl bir nümunə
olmuşdur. Bir rəvayətdə peyğəmbərimiz (səv)in bu mövzudakı rəftarı belə
ifadə edilir:
"Bir gün Peyğəmbər (səv)
səhabələrinin yanına çıxacağı zaman küpdəki suya baxaraq sarığını və
saqqalını düzəltdi və belə dedi: “Allah qardaşlarının yanlarına çıxarkən
qulunun qardaşları üçün bəzənməsini sevər.”
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN GEYİM TƏRZİ
Peyğəmbərimiz (səv)in geyimi
haqqında da səhabələr bir çox detal bildirmişlər. Peyğəmbərimiz (səv)in
möminlərə necə geyinmələri lazım olduğu ilə əlaqədar olaraq tövsiyələri
də onun bu mövzuya verdiyi əhəmiyyəti ortaya qoymaqdadır. Məsələn,
Peyğəmbərimiz (səv) hədisi-şəriflərində belə buyurmuşdur:
"Allah gözəldir, gözəlliyi
sevər, gözəl geyinmək qürur deyil, qürur (məzhər olduğun neməti özündən
bilib) haqqı rədd etmək, xalqı alçaq görməkdir."
"Allah gözəldir, gözəli sevər
və quluna verdiyi nemətin əsərini üzərində görməkdən xoşlanar."
Peyğəmbərimiz (səv)in nəvəsi
Hz. Həsən onun geyim mövzusu haqqındakı fikrini belə ifadə etmişdir:
"Peyğəmbərimiz (səv) bizə əldə
etdiyinizin ən yaxşısını geyinməyimizi və tapa bildiyimiz ən xoş
ətirləri sürtməyimizi əmr edərdi."
Bu mövzudakı Peyğəmbərimiz (səv)in
bir başqa hədisi də bu şəkildədir:
"Ey möminlər! Ürəyinizin
istədiyini yeyin, için, geyinin və Allah yolunda sərf edin. Ancaq israf
edib qürurlanmayın."
Peyğəmbərimiz (səv)in
səhabələrindən biri xarici görünüşünə əhəmiyyət vermədiyində və ya
baxımsız olduğunda ona dərhal xəbərdarlıq edərdi. Bu mövzuya aid bir
rəvayəti Əbul Havas (r.a) atasından belə nəql edir:
Üzərində adi bir paltar olduğu
halda Rəsulullahın (səv)in yanına gəlmişdim. Mənə:
"Sənin malın yoxdur?" deyə
soruşdu.
"Bəli var" dedim.
"Hansı növ maldan?" sualını
verdi.
"Hər növ maldan Allah mənə
vermişdir" dedikdən sonra,
"Elə isə Allah Təala
Həzrətləri sənə bir mal verdiyi vaxt Allahın verdiyi bu nemətin əsəri və
fəziləti sənin üzərində görülməlidir" buyurdu.
Buna bənzər bir başqa hadisəni
isə Hz. Cabir (r.a) belə bildirmişdir:
Rəsulullah (səv) minik
heyvanlarımızı qoruyan bir adamımızı gördü. Üzərində köhnəlmiş iki
parçalı geyim vardı.
"Onun bu köhnələrdən başqa
geyəcəyi yoxdur?" deyə buyurdu. "Bəli var" dedim. "Paltar torbasında iki
geyimi daha var. Mən onları geyindirmişdim"
"Elə isə çağır onu bunları
geyinsin" deyə əmr etdi. Çağırdım əmri ona bildirdim. O da onları
geyindi. Geri qayıdanda Rəsulullah əleyhissalatu vəssalam:
"Niyə bu yeniləri geyinmir? Bu
daha xoş deyilmi?" deyə buyurdu.
Peyğəmbərimiz (səv)in geyim
tərzi ilə əlaqədar səhabələrin bildirdiklərindən bəziləri isə bunlardır:
İbnu Abbas (r.a) izah edir:
"Mən Rəsulullah əleyhissalatu
vəssalam əynində mümkün olan ən gözəl paltarı gördüm."
Ümmü Sələmə (r.a) bildirir:
"Peyğəmbərimiz (səv) in ən çox
sevdikləri paltar növü köynək idi."
Ənəs b. Malik (r.a) izah edir:
"Peyğəmbərimiz (səv) geyindiyi
paltarlar içərisində Hibere-i Yemani'yi çox sevərdi" (Hibere, Yəməndə
toxunan pambıqdan edilən, qırmızı çubuqlu yaşıl bir qumaştır. Köhnələrin
"alaca" dedikləri naxışlı parçalar üçün istifadə edilən bir təbir. Bu da
parçanın düz deyil naxışlı olduğunu və bir neçə rəngdən meydana
gəldiyini göstərir.)
Əl-Bəra b. Azib (r.a) nəql
edir:
"Qırmızı naxışlı paltarın,
Peyğəmbərimiz (səv) qədər bir başqasına yaraşdığını görmədim. Bu
paltarla Rəsulullah (səv)ı gördüyümdə mübarək saçları çiyinlərinə
dəyəcək qədər uzanmışdı."
Semüre b. Cündüb (r.a) rəvayət
edir:
"Həzrəti Peyğəmbər:" Ağ paltar
geyinin. Çünki o son dərəcə təmiz və xoşdur "buyurmuşdur."
Hz. Aişə (r.a) rəvayət edir:
"Rəsulullah (səv) bir səhər
vaxtı üstlərində qara yundan toxunmuş bir izar (peştemal, futa, sinədən
aşağı örtülən paltarlar) olduğu halda evindən çölə çıxmışdı."
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN XARİCİ PALTARLARI
Eşas b. Süleyn (r.a) rəvayət
edir:
"Mənə belə rəvayət etdi. Ona
da əmisi rəvayət etmişdir. Xalamın əmisi demişdi ki: Bir gün Mədinə
küçələrində izarımı sürüyərək gedirdim. Bu zaman arxamdan bir səs
eşitdim:" İzarını yuxarı qaldır. Çünki izar yerdə sürünməzsə, onun daha
təmiz qalmasını və uzun müddət istifadəsini təmin edər "deyirdi. Arxama
dönüb baxdığımda bu sözləri söyləyənin Rəsulullah (səv) olduğunu gördüm."
Sələmə b. Əl-Ekvadan (r.a):
"Hz. Osman uzunluğu qıçlarının
yarısına qədər çatan bir izar geyər və" Yoldaşımın yəni Rəsulullah (səv)in
izarları da eynilə belə idi "deyərdi.”
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN ÜZÜYÜ VƏ MÖHÜRÜ
Ənəs b. Malik (r.a) rəvayət
edir:
"Peyğəmbərimiz (səv)in Möhrü
gümüşdən düzəldilmişdi Qaşı isə Həbəş daşından idi.
"Peyğəmbərimiz (səv) in
barmağındakı üzüyün parıltısı hələ gözümün qarşısında dayanır".
"Peyğəmbərimiz (səv)in
möhürünün qaşına, üç sətir halında " Məhəmməd Rəsulullah" ifadəsi həkk
edilmişdi. Birinci sətirdə" Məhəmməd " ,ikinci sətirdə" Rəsul ", üçüncü
sətirdə də
“Allah" sözləri varıydı."
Peyğəmbərimizin möhürü Topkapı
Sarayında var.
PEYĞƏMBƏRİMİZ
(SƏV) İN
YERİMƏ TƏRZİ
Əbu Hüreyrə (r.a) rəvayət edir:
"Mən Rəsulullah(səv)dan daha
gözəl birini görmədim, sanki günəş onun mübarək üzündə parlayırdı.
Peyğəmbərimiz (səv)dən daha sürətli gedən birini də görmədim, gedərkən
sanki yer üzü ayaqları altında sürüşürdü. Bizlər arxasından gedərkən
geri qalmamaq üçün böyük səy göstərərdik."
Hz. Əlinin nəvələrindən
İbrahim b. Məhəmməd (rşa) "Babam Hz. Əli Rəsulullah (səv)i tanıdarkən
belə deyərdi: "Rəsulullah (səv) yeriyərkən sanki yoxuş aşağı enirmiş
kimi ayaqlarını sərt qaldırardi " deyərək, Peyğəmbərimiz (səv)in rahat
bir yerişi olduğunu ifadə etmişdir.
Hz. Yezid İbni Mirsad (r.a)
isə belə demişdir:
"Yeridiyi vaxt təmkinli lakin
sürətli idi. Yanındakılar ona çatmaqda çətinlik çəkərdilər."
Hz. Əbu Atabe (r.a) dan:
"Gedərkən qüvvətli addımlarla
yeriyərdi."
"Gedərkən ayaqlarını yerdən
bir az qaldırıb önə doğru yüngül əyilərək yeriyərdi. Ayaqlarını səs
çıxarıb,toz qaldıracaq şəkildə yerə sərt vurmazldı, addımlarını uzun və
ardıcıl atmaqla birlikdə sakit və düzgün üzrə yeriyərdi. Gedərkən sanki
maili və kələ-kötür bir yerdən enirmiş kimi görsənərdi. Bir tərəfə dönüb
baxdığında , bütün vücudu ilə birlikdə çevrilirdi. Necə gəldi sağa-sola
baxmazdı. Yerə baxışları, göyə baxışlarından daha çox idi. Əksər
hallarda göz ucu ilə baxardı. Səhabələri ilə birlikdə gedərkən, onları
önə keçirər özü arxada yeriyərdi. Yolda qarşılaşdığı kəslərə, onlardan
əvvəl dərhal salam verərdi. "
"Həmişə hərəkəti münasib idi.
Bir yerə getdiyində tələsik və sağ-sola meyl etməyib, düz yolu ilə gedər
və lakin sürətli və asanlıqla gedərdi . Belə ki, sanki gedər kimi
görünər, lakin yanında gedənlər sürət ilə getdikləri halda geri
qalardılar. "
1871 istehsalı, Lilium Auratum
adlı əsər.
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN OTURUŞ TƏRZİ
Kayle binti məhrəmi (r.a) izah
edir:
"Rəsulullah (səv)i sonsuz bir
təvazökarlıq içində oturarkən görüncə, heybətindən bədənim titrəməyə
başladı."
Cabir b. Semüre (r.a):
"Mən Peyğəmbərimiz (səv)i sol
tərəfinə qoyulmuş bir yastığa söykənmiş vəziyyətdə gördüm."
“İslama dəvət edildiyi halda
Allaha qarşı yalan uydurandan daha zalım kim ola bilər? Allah zalım
adamları doğru yola yönəltməz.”
(Səff Surəsi, 7)
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN DANIŞIŞIQ TƏRZİ
Peyğəmbərimiz (səv) təsir
edici üslubu, hikmətli və iti xitabıyla tanınan bir insan idi. Onun
təbliği insanlara çox böyük bir təsir edər, söhbətindən hər kəs çox
böyük bir zövq alardı. Səhabələrdən bizlərə bildirilən müxtəlif
rəvayətlər də onun bu xüsusiyyətini ortaya qoyur. Bu mövzuda bəzi
rəvayətlər bu şəkildədir:
Allah Elçisi insanların ən düz
danışanı və ən şirin sözlü olanı idi (ağızından ballar axırdı)! O, belə
deyirdi: "Mən Ərəbin ən fasihiyəm (səhvsiz olaraq söyləyən. Açıq və
gözəl danışan)."
David Roberts, Nübya və Misir
adlı əsəri (solda) və Sultan Həsən Mədrəsəsi adlı əsəri (altda).
Hz. Aişə (r.a) Rəsulullah (səv)in
sözlərini belə təsvir edir:
"O, sizlərin danışdığınız kimi
sözləri tez-tez və arxa-arxaya sıralamazdı, sözləri az və mənalıydı.
Halbuki sizlər cümlələri bir-birinə əlavə edib danışırsınız."
"Allah Rəsulu çox yığcam (qısa,
az sözlə çox məna ifadə edən) danışardı. Belə danışmasını özünə Allah
qatından Cəbrayıl gətirmişdi. Qısa cümlələr içində bütün məqsədini
bildirərdi. Yığcam sözlü cümlələr söyləyərdi, sözlərində nə çoxluq nə də
əskiklik olardı. Sözləri bir ahəng içində bir-birini izləyər, sözləri
arasında fasilələr verərdi və beləcə dinləyənlər sözlərini başa düşüb
əzbərləyərdi. Səsi gur idi və şirin idi. Lazım olduğunda danışardı, pis
sözlər söyləməzdi. Əsəbi
və sakit anlarında (nəfsi üçün deyil, Allahın rizası üçün) həmişə haqqı
söyləyərdi. "
“Gözəl olmayan sözlər
danışanlardan üz çevirərdi. Xoşlamadığı, çirkin saydığı bir sözü
danışmaq məcburiyyətində qaldığında onu kinayə yoluyla ifadə edərdi.”
Özü susduğunda yanındakılar
danışardı. Yanında müzakirə edilməzdi.
Səhabələrinin üzlərinə
gülümsəyərdi, onların danışdıqlarını bəyənər, diqqətlə dinləyər, özünü
onlardan biri sayardı.
“Ey iman gətirənlər! Allahdan
qorxun! Hər kəs sabahı üçün nə etdiyinə baxsın. Allahdan qorxun!
Həqiqətən, Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır.”
(Həşr Surəsi, 18)
Hz. Aişə (r.a) rəvayət edir:
"Mübarək kəlamlar deyərdi. Hər
eşidən onu anlayardı."
Hz. Əbu Ümamə (r.a) dan:
"İnsanların ən gülər üzlüsü və
xoşcanlısı idi."
Hz. Ənəs (r.a) bunu
bildirmişdir:
"Peyğəmbərimiz (səv) xalqın ən
xoş və ən zarafatcıl sözlüsü idi."
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN GÖZƏL QOXUSU
Peyğəmbərimiz (səv) təmizliyə
çox əhəmiyyət verərdi. Özü davamlı xoş ətirli, tərtəmiz, xoş və gözəl iy
verər, Müsəlmanlara da təmizliyi tövsiyə edərdi. Səhabələrdən rəvayət
edilən məlumatlarda Peyğəmbərimizin (səv) bu gözəl xüsusiyyəti haqqında
detalları bildirmişdir. Bunlardan bəziləri belədir:
Ənəs b. Malik (r.a) belə ifadə
edir:
"Rəsulullah (səv) Mədinə
küçələrinin birindən keçdiyində Onun müşk kimi qoxusu dərhal hiss
edildiyindən xalq o yoldan Həzrəti Peyğəmbərin (səv) keçdiyini
söyləyərdilər. Bizlər peyğəmbərimiz (səv) in gəlişini qoxusunun
gözəlliyindən anlayardıq."
İbn-i Əbi Adi, Humeyd, Ənəs (r.a)
dan:
Rəsulullah (səv) ın əlindən
daha yumşaq nə bir yun nə də bir ipək parçaya həyatım boyunca toxunmadım.
Rəsulullah (səv)in qoxusundan daha gözəl bir qoxunu da iyləmədim.
Muaz b. Hişam (r.a) atasından,
Qatadə, Ənəsin belə rəvayət etmişdir:
"Rəsulullah (səv) gözəl qoxusu
ilə tanınırdı. Rəsulullah (səv) gözəl idi. Qoxusu da xoş idi. Bununla
birlikdə ətiri sevərdi."
"Cisimi Nazif (təmiz), qoxusu
lətif (xoş) idi. Ətir vursun və ya vurmasın bədəni ən gözəl qoxulardan
əla iy verərdi. Bir kimsə onunla musafaha (əl sıxışmaq, qucaqlaşmaq,
məhəbbətini, yoldaşlığını, sevgisini izhar etmək) etsə, bütün gün onun
rayiha- i tayyibesini (təmiz qoxusunu) duyardı və mübarək əliylə bir
uşağın başını sığallasa, rahiya-i tayyibesiyle (təmiz qoxusuyla) o uşaq,
digər uşaqlar arasında seçilərdi ."
“Ey Peyğəmbər! Həqiqətən, Biz
səni şahid, müjdəçi və xəbərdar edən olaraq göndərdik. (Səni) həm də
Allahın izni ilə Ona tərəf çağıran və nur saçan bir çıraq kimi göndərdik.“
(Əhzab Surəsi, 45-46)
“Səni həm də Allahın izni ilə
Ona tərəf çağıran və nur saçan bir çıraq kimi göndərdik.“
(Ənbiya Surəsi, 73)
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN SEVDİYİ YEMƏKLƏR
"Çox isti yeməyi sevməzdi."
"Ən çox xoşlandığı yemək ət
idi."
"Balqabağı çox sevərdi."
"Ovlanan quş ətlərini yeyərdi."
"Xurmalardan Acve xurmasını
sevərdi."
“İman gətirib saleh əməllər
edənlərə müjdə ver ki, onlardan ötrü (ağacları) altından çaylar axan
Cənnət bağları vardır. Hər dəfə onun meyvələrindən onlara ruzi
verildikcə: “Bu ki, əvvəlcə (dünyada) bizə verilən ruzidir!”– deyəcəklər.
Halbuki onlara (dünyadakının )oxşarı veriləcəkdir. Onlardan ötrü orada
pak zövcələr var və onlar orada əbədi qalacaqlar.“
(Bəqərə Surəsi, 25)
Hz. Aişə (r.a) Peyğəmbərimiz (səv)’in
sevdiyi yeməklərlə əlaqədar bunları söyləmişdir:
"Şərbəti və balı sevərdi."
"Həzrəti Peyğəmbərin (səv)
qatqı olaraq yediyi yeməklərin bir qisimi belə sıralana bilər: Qoyunun
ön qolu və kürək əti, kotlet, kabab, toyuq, toy quşu, ət şorbası, tirit,
balqabaq, zeytun yağı, çökelek, qovun, halva, bal, xurma, çuğundur,
anber balığı. "
Hz. Aişə (r.a) əlavə olaraq
bunları bildirmişdir:
"Qovunu, qarpızı yaş xurma ilə
yeyərdi."
Hz. Cabir (r.a) dan:
"Təzə xurma və qovun çox
yeyərdi və “bunlar gözəl meyvədir” deyərdi."
"Heç bir zaman bir yemək
yerməzdi. Xoşuna gəlsə yeyər gəlməsə yeməzdi. Xoşlamasa da bir başqasına
pisləməzdi."
Pieter Gysels Antwerp,
(1621-1690) Bağça adlı cədvəl.
Peyğəmbərimiz (səv)in sevdiyi
bəzi yeməklər üçün söylədiyi sözlərdən bir qisimi isə belədir:
"Ətin ən gözəl yeri kürək
ətidir."
"Sirkə nə gözəl qatıqdır."
"Göbələk qüdrət halvasıdır."
"Sinameki və sennut (kərə yağı
tulumuna qoyulan bal) yeməyə davam edin. Çünki, bu iki şeydə ölümdən
başqa hər xəstəlikdən şübhəsiz şəfa vardır."
"Zeytun yağını yeyin və
istifadə edin. Çünki, bu yağ mübarəkdir."
İbrahim Safi. Natürmort cədvəl
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN SEVDİYİ İÇKİLƏR
Hz. Aişə (r.a) bildirir:
"Balı şirin və soyuq suyun
içində olanda sevərdi.
Peyğəmbərimiz (səv) bal
şərbəti, xurma və quru üzüm şirəsi kimi içkiləri sevərdi.
Peyğəmbərimiz (səv)in ən çox
sevdiyi içki, soyuq və şirin şərbətlər idi. "
Ən çox bal şərbətini sevərdi.
İçiləcək şeylərdən ən çox südü
sevərdi.
Peyğəmbərimiz (səv) süd üçün
belə buyurmuşdur:
"Allah bir kimsəyə yemək
yedizdirdiyi zaman o kimsə “Allahım bizə bu yeməyi bərəkətli et və bizə
bundan xeyirli ruzi ver” deyə dua etsin. Allah bir kimsəyə bir miqdar
süd içirdiyi zaman da o kimsə “Allahım bizə bu südü bərəkətli et və bizə
daha çox süd ver” deyə dua etsin. Çünki,yeməyin və içkinin yerini tutan
süddən başqa bir şeyi bilmirəm."
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN SU ÜÇÜN SÖYLƏDİKLƏRİ
Peyğəmbərimiz (səv) xüsusilə
səfərlər əsnasında səhabələrinə su payladardı. Məsələn,bir səfəri
əsnasında bir yerdə dayanmış və yanındakılardan su istəmişdir. Əlini və
üzünü yuduqdan sonra sudan içmiş və yanındakı səhabələrinə də "Siz də
üzünüzə, boynunuza bir miqdarını tökün" demişdir.
Rəsulullah (səv) su içdikdən
sonra belə dua etmişdir:
"Rəhmətiylə suyu şirin olaraq
yaradan, acı və duzlu yaratmayan Allaha həmd olsun."
Rəsulullah (səv) bir başqa
sözündə isə su üçün belə buyurmuşdur:
"Allah suyu təmizləyici olaraq
yaratdı. Dadını,rəngini və ya qoxusunu dəyişdirən maddələr xaricində heç
bir şey onu çirkləndirməz."
PEYĞƏMBƏRİMİZ (SƏV)
İN GÖZƏL XASİYYƏTLƏRİNDƏN BƏZİLƏRİ
Hüccət-ul İslam olaraq bilinən
İmam Qəzali; Tirmizi, Taberani, Buxari, Müslim, İmam Əhməd, Əbu Davud,
İbni Macə kimi böyük İslam alimlərindən yığaraq, peyğəmbərimiz (səv)in
gözəl xasiyyətlərindən bəzilərini belə yekunlaşdırmışdır:
“Müttəqilərə vəd edilmiş
Cənnətin vəsfi belədir; onun (ağacları) altından çaylar axar və onun
yeməkləri də, kölgəsi də daimidir. Müttəqilərin aqibəti budur.
Kafirlərin aqibəti isə Oddur.”
(Rad Surəsi, 35)
"Rəsulullah insanların ən
yumşaq xasiyyətlisi, ən igidi, ən ədalətlisi və ən namuslusu idi. O,
insanların ən cömərdi
idi. Allahın özünə verdiklərindən xurma, arpa nə olursa olsun bir illik
yeməyini ayırardı, yerdə qalanını Allah yolunda xərcləyərdi. Özündə olan
bir şey istənilərsə verərdi.
O ,həya olaraq da insanların
ən mükəmməliydi. Rəbbi üçün hirslənər, şəxsi üçün əsəbiləşməzdi.
Özü və ya səhabələri zərər
görsə belə haqqı tətbiq edərdi.
Allah Rəsulu insanların ən
alçaq könüllüsü, sözü uzatmadan ən düzgün danışanı, ən gülər üzlüsüydü.
Dünya işlərindən heç bir şey Ona narahatçılıq verməzdi.
Mədinənin
o biri başındakı xəstələri ziyarətə gedər, gözəl qoxudan xoşlanar,
murdar qoxulardan irgənərdi. Kasıblarla oturar, yoxsullarla yeyərdi.
Kimsəyə kobud davranmazdı, özündən üzr istəyənin üzrünü qəbul edərdi.
Zarafat edər amma haqqı söyləyərdi.
Mübah
oyunları gördüyündə imtina etməzdi, xanımlarıyla yarışardı. Kasıblara
yoxsulluqlarına görə xor baxmaz, zənginə də varlılığından ötəri hörmət
göstərməzdi, onu da bunu da Allaha bərabər olaraq çağırırdı. Allah Təala
üstün xasiyyəti və mükəmməl siyasəti onda birləşdirdi ...
Allah Təala əxlaqın bütün
gözəlliklərini, yaxşı yolları, əvvəlkilərin və sonrakıların başlarından
keçmiş və keçəcək hadisələrin xəbərlərini, axirətdə nicata və səadətə
çatdıracaq xüsusları, dünyada qibtə edilib arxasından gediləcək və gedilməyəcək
hər şeyi ona öyrətmişdi.
Allah Təala, onun buyruqlarına
itaət etməyi və hərəkətlərimizdə Onun yolu ilə
getməyə bizləri müvəffəq etsin."
“Həmçinin öz içərinizdən
ayələrimizi sizə oxuyan, sizi (günahlardan) təmizləyən, Kitabı və
hikməti (Sünnəni) sizə öyrədən, habelə bilmədiklərinizi də sizə öyrədən
bir Elçi göndərdik.”
(Bəqərə Surəsi, 151)
ANA SƏHİFƏ
|